Yazı Boyutu
Retina, gözün iç duvarına yapışmış ince bir zara benzeyen dokudur. Görme fonksiyonu ile ilgili hücreler retinada bulunur ve görme ile ilgili bilgiler retinadan beyine iletilir. Retinal hastalıklarda bu hücrelerin hasar görmesi yüzünden görme bozuklukları yaşanır.
Sağlıklı bir retina göz duvarına sıkı sıkıya yapışıktır. Retina üzerinde yırtıklar ve delikler oluşması sonucu retinanın altına göz içi sıvısı girer ve retina yerinden ayrılmaya başlar, bu durum retina dekolmanı olarak adlandırılır. Retina dekolmanı, duvar kağıdının bir köşesinden kıvrılarak duvardan ayrılmasına benzer. Retinal ayrılma başladıktan sonra çoğu zaman hızla ilerler. Yerinden ayrılan retina görme fonksiyonlarını yerine getiremez ve retinanın tamamen ayrılması sonucu görme yeteneği tamamen kaybolur.
Retina ayrışmasına yol açan yırtıklar bazı durumlarda zararsız olabilse de yakın takibi ve çoğu zaman da tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Retina ayrışması (dekolmanı) tedavisi cerrahidir. Cerrahi için vakit kaybedilmemesi gerekir; tanı ne kadar erken koyulur ve başarılı tedavi yapılırsa görmenin geri gelme şansı o kadar yükselir.
Göz içindeki yumurta akı benzeri ‘vitre’ olarak adlandırdığımız jel retinaya yapışıktır. Yaşlanmayla beraber vitre yapıştığı yerlerden ayrılır. Bu esnada retinal yırtıklar oluşabilir. Retinada görülen periferik dejenerasyonlar dediğimiz bazı bozukluklar da incelerek yırtığa yol açabilir. Retina yırtık ve dekolmanı aşağıdaki durumlarda daha sık görülür:
• Yüksek miyoplar,
• Katarakt cerrahisi sonrası: Bu yüzden katarakt ameliyatı öncesinde retinal bozukluklar açısından titiz bir tarama yapılması gerekmektedir.
• Göz travmaları: delici veya künt travmalar sonrasında.
• Aile ve akrabalarda retina dekolmanı olan bireylerde bu hastalık daha sık görülür.
Retina yırtığı olan kişi bunu farketmeyebilir. Bazı durumlarda göz içinde görülen gölgeler ve uçuşmalar artabilir. Işık çakma hissi (fotoğraf makinesi flaşı gibi) olması da retinal yırtık açısından şüpheli bir durumdur.
Retina dekolmanının erken döneminde hastalar genellikle etkilenen göz ile alt yarıyı bulanık görür. Eğer dekolman ilerlediyse hastada görme kaybı oluşur.
Retina yırtıklarının bazı durumlarda hasta tarafından fark edilmediğini söylemiştik. Bu sebeple, özellikle risk altındaki bireylerin (miyoplar, katarakt ameliyatı olmuş olanlar, göz travması geçirenler, ailesinde retina dekolmanı öyküsü olanlar) düzenli olarak retina muayenesi olmasını öneririm. Yırtık saptanırsa, yırtığın ve gözün durumuna göre lazer veya kryo (dondurarak tedavi) planlanır. Riskli yırtıklarda tedavi için zaman kaybetmemek lazımdır.
Retina dekolmanı acil bir durumdur. Dekolmanın durumuna göre bazen hemen bazen bir kaç gün içinde cerrahi gerekir. Retina ayrıldıktan sonra görmemizi sağlayan fotoreseptör hücrelerin beslenmesi bozulur ve hızla ölmeye başlarlar. Bu yüzden uzun süren retina dekolmanlarında başarılı bir tedavi yapılsa dahi hastanın görmesi düşük seviyelerde kalabilir. Dekolman cerrahisi ne kadar kısa zamanda yapılırsa hastanın görme şansı o kadar yüksektir.
Retina dekolman cerrahisi sonrası retinanın yerine yapıştırılabilme başarısı (anatomik başarı) yaklaşık %80-90 civarındadır. Özellikle beklemiş olgularda ve bazı yatkınlık gösteren gözlerde ameliyat sonrası nüks riski vardır. Bazı dekolman hastaları anatomik başarı için bir çok defa ameliyat geçirmek zorunda kalabilir.
Özet
• Retina yırtıkları, retinal bozukluklara (dejenerasyon) bağlı olarak, yaşlanmayla beraber, miyopi ile, katarakt cerrahisi sonrası ve göz travmalarını takiben açığa çıkabilir.
• Yırtık olduğunu hasta fark etmeyebilir ya da ışık çakması, uçuşmalar gibi şikayetler olabilir.
• Retina yırtığında tedavi gerekirse çoğu zaman lazer tedavisi uygun olur.
• Retina dekolmanı, retinanın yapışık bulunduğu iç göz duvarından ayrışmasıdır. Çoğunlukla yırtığa bağlı gelişir.
• Retina dekolmanı olan hastada ani görme kaybı veya çoğunlukla alt yarıda bulanık görme şikayeti olur.
• Retina dekolmanını tedavisi erken dönemde ameliyattır. Ameliyat ne kadar erken olursa sonuç o kadar yüz güldürür.